Hoog spel met de dood.

De dood in je leven halen, over hem nadenken, hem vrezen of hoog spel met hem spelen, het is allemaal een keuze. Je kunt je er een voorstelling van maken of niet. Je kunt hem een gezicht geven of alleen een contour, schimmen of schaduwen zijn ook populair, vooral als ze lang en ver worden vooruitgeworpen. Zo'n beeld kan een mens zich er al vroeg van maken, of laat, of helemaal nooit.

In sommigen komt de gedachte aan de dood een leven lang niet op, zoals ze ook nooit denken aan de boer die de tarwe oogst waarmee hun brood gebakken wordt. Hun leven valt volledig samen met henzelf en hun ervaringen. Wat daarbuiten is, al komt het elke dag wat nader, ze willen of ze kunnen het zich niet voorstellen. Als ze hun einde krijgen aangekondigd herkennen ze het niet en maken dat grote moment niet bewust mee, zoals ze ook hun eerste, hun geboorte, hebben gemist.

Uit: De man van je leven

Arthur Japin

Arbeiderspers. Utrecht 

Vuile was

" Overspel bestaat voor 99 procent uit wachten," zegt ze. " Honger hebben en toch niet even naar de nachtwinkel durven rennen omdat hij misschien in de tussentijd kan aanbellen. En omdat jij klaar moet zitten, lekker ruikend, beter gekapt, ondergoed net iets frisser, net iets vrolijker zitten wezen dan die ander."

" En oudejaarsavond," ging ze verder, " ook al heeft hij gezegd dat het hem niet zou lukken, zit je te wachten of hij niet toch, tussen het hoofdgerecht en het dessert, even kan wegglippen voor een geheim, gehaast, gefluisterd telefoontje. Hij had gezegd van niet, maar zou hij misschien niet toch? God weet hoe vaak ik dat gedacht heb: hij zit nu bij háár, maar zou hij op dit moment toch niet even aan mij denken? Ik heb mezelf heel lang kunnen wijsmaken dat het eigenlijk ook best prettig was, omdat ik mijn vrijheid hield. Totdat hij voor zijn gezin koos. Uiteindelijk kiezen ze allemaal voor hun gezin. En dan ben je woedend en eerst verwens je hem, maar dat is niet terecht. Het is niet alleen die man zijn schuld, het is evengoed je eigen schuld. Want dat was precies wat jou zo in hem aantrok! Dat hij dat geluk al ergens had gevonden. Dat hij niet helemaal van jou afhankelijk hoefde te zijn. Dat hij vastzat en dat jij vrij was. Nou, tel uit je winst!"

" Eindelijk ontmoet je je andere helft en dan blijkt hij al op een andere te passen."

" Daarna kun je kiezen tussen je eigen ongeluk en dat van iemand anders."

" Dat is de allerzwaarste keuze die een mens kan maken."

" Maîtresse zijn is een fulltimebaan, vergis je niet, je bent constant bezig je verdriet een weekje voor je uit te schuiven. Aan de andere kant, het bespaart je een heleboel strijkwerk. Strijken dat doet zij."

" Sokken stoppen."

" Knopen aannaaien.."

" Onderbroeken wassen."

" Wil je geloven... Wil je wel van mij geloven dat een mens zelfs dáárop jaloers kan worden?"  Ze moest er zelf om lachen. " Ja, uiteindelijk ben je zover heen: waarom zij wel, denk je, en ik niet! Het is echt waar, dat heb ik gedacht: ik heb ook recht op zijn vuile was!"

Uit: De man van je leven

Arthur Japin

Arbeiderspers Utrecht

, 

Hartverscheurende eenzaamheid

"Je kunt ook stellen dat je mensen een kans moet gunnen te ontdekken wie je werkelijk bent," zegt Lea. " Zodat ze zelf kunnen beslissen of ze bij je blijven of niet."
Hij kijkt haar aan. Een studente heeft wel eens tegen hem gezegd: " Ik zou u graag beter willen leren kennen." Het was geen flirt, het was, als het al iets was, eenzaamheid geweest, vermoedde hij. Diepe, hartverscheurende eenzaamheid, die hem veel tijd zou kosten, en wat hij ook deed, minder eenzaam zou hij haar toch niet maken. Hij had geglimlacht. Meer niet. Hij had vriendelijk geglimlacht. Zijn ijdelheid was gestreeld, maar hij had besloten het erbij te laten. Zijn boeken en papieren had hij in een plastic tas gedaan - van leren en linnen tassen moet hij niets hebben - en toen had hij gemompeld: "Tot volgende week".



Uit: Huid en haar
Arnon Grünberg
Nijgh en Van Ditmar

Dagdroom

Ze staat in de keuken. Als hoofdgerecht heeft ze penne met zelfgemaakte pesto in gedachten, als voorgerecht een salade met tonijn en als nagerecht het pièce de résistance: zelfgemaakt kokosijs.
Lea heeft een eenvoudige zwarte jurk aangetrokken die haar goed staat en die toch niet te uitdagend is.
De kinderen spelen in de woonkamer en terwijl ze alles klaarzet om de pasta te kunnen koken - de pesto had ze al gemaakt - overvalt haar een allesoverweldigende melancholie.
Ze had in de keuken naar de stemmen van haar kinderen 
geluisterd en even had ze zich verloren in die oude dagdroom, 
dat ze met haar kinderen ging wandelen in het park, dat ze de 
zwanen gingen voeren, dat de kinderen langzaam de vijver in liepen tot ze niet meer zichtbaar waren en dat zij met de kinderwagen en het zakje oud brood terug naar huis zou lopen en verder zou gaan met haar werk tot haar man zou thuiskomen, tot hij zou vragen: " Waar zijn de kinderen eigenlijk?" En zij zou opkijken van haar boek en zeggen: "Zijn ze er niet dan?"



Uit: Huid en haar
Arnon Grünberg
Nijgh en Van Ditmar

Ongelukkig

Lea heeft dik, bruin haar. Af en toe verwijdert ze een grijs haartje met een nagelschaar. Verder is ze tenger en ze kijkt ongelukkig. Mensen zeggen vaak dat ze ongelukkig kijkt, terwijl ze zich van geen kwaad bewust is. Er zijn ook mensen die zeggen dat ze een genie is. Misschien behoren geniën ongelukkig te kijken.
Toch zou ze anders willen overkomen. In ieder geval niet zó dat als mensen haar zien ze denken: wat kijkt die vrouw somber. Sinds kort slikt ze tabletten tegen somberheid. Er zijn middagen dat ze aan het werk is, dat ze opstaat om koffie te zetten en dat ze denkt: ik kijk niet alleen ongelukkig, ik ben het.


Uit: Huid en haar
Arnon Grünberg

Onderbroek

Eenmaal in de maand nam mijn vader me mee naar het schitzbad, waar hij, geholpen door de stoom en een massage en een lange, diepe slaap, probeert de piramide van ergernis af te breken die hij de afgelopen weken op zijn werk eigenhandig opgetrokken heeft.
We bergen onze kleren weg in de slaapzaal op de bovenste verdieping. Op rijen ijzeren ledikanten die haaks op de kastjes staan liggen de mannen die beneden al door de mangel gehaald zijn als slachtoffers van een vreselijke ramp, uitgestrekt onder witte lakens. Als er niet af en toe een donderende scheet opklonk of sporadische snurken oprakelden als mitrailleurschoten, zou ik geloven dat dit een lijkenhuis is en dat we ons om de een of andere merkwaardige reden staan uit te kleden in aanwezigheid van doden. Ik kijk niet naar de lijken, maar wip als een razende muis op mijn tenen op en neer om mijn voeten te bevrijden van mijn onderbroek voordat iemand de binnenkant kan zien waar ik tot mijn sjagrijn, tot mijn verbijstering, tot mijn ergernis in de onderste naad altijd weer een bleke, schrale penseelstreek poep ontwaar.
O dokter, ik veeg en ik veeg en ik veeg, ik veeg net zo lang als ik schijt, misschien nog wel langer. Ik gedraag me alsof w.c.-papier niets kost,  - zegt mijn jaloerse vader - ik veeg tot dat kleine gaatje van me framboosrood is; maar hoezeer ik er ook naar verlang mijn moeder gelukkig te maken door elke avond een onderbroek in haar wasmand te deponeren die het gat van een engel omspand had kunnen hebben, ik kom altijd weer aandragen ( expres, Herr Doktor? - of gewoon onvermijdelijk?) met de stinkende onderbroek van een gewoon kind.


Uit: Portnoy's klacht
Philip Roth
Meulenhoff editie

Broeder Plechelmus

Wij zijn allen broeders. Sommige zijn viespeuken. Mijn corvee is weleens handen toe te steken in Plechelmus' stinkende waswinkel. Zweetkleren door groenezeepsop roeren. In heilige nederigheid. In heilige gehoorzaamheid.
De methode Plechelmus is deze. Hij pikt een jongen op en zegt : Jongen toch, wat heb jij daar een gemene vlek op je broek. Kom eens hier, ik weet wel raad met vlekken. Wrijven. Steviger wrijven. Voelen. Zo gaat het niet, zegt Plechelmus dan. Weet je wat, als je die broek nu even uittrekt. O! Je onderbroek heeft zo'n zelfde vlek. Waar heb je in gezeten, knul? Doe die meteen ook maar even uit.
Medebroeder Plechelmus streelt wat zich ontrolt. Legt zijn hand onder het knikkerzakje. Knedend spreekt hij het verlegen piemeltje toe: wat een groterd en flinkerd ben jij al. Kan die nog groter worden? Vind jij wel fijn hé, wat ik doe?
Ik was daar eens op een meter of tien getuige van, zonder dat Plechelmus me had opgemerkt. Toen ik geluiden begon te maken sprong hij uit zijn hurkpositie, waarbij de pij als een theemuts over zijn benen broeide, overeind. Vinger over zijn gesloten lippen, zond hij mij een vette knipoog, die mij medeplichtig maakte. Ik zal dit moeten melden, zei ik. Wat ik nooit zeg. Jij houdt gewoon je mond, zei hij. Jij hebt niets te melden, want jij hebt niets gezien en niets gehoord. Waar en wie zou ik dit moeten melden, schoot door me heen toen ik het zei. De kloosterleiding en nog andere medebroeders zijn niet vies van dezelfde of soortgelijke zo niet nog vunzere praktijken. Ik had te doen met het jongentje, dat van Plechelmus een reepje kwatta kreeg. Mondje dicht hoor. En nu weer hup voetballen jij met je vriendjes.
Wij zijn heilige broeders van de arme Franciscus, van wie niet bekend is of hij een onderbroek droeg, zijn biografieën gewagen er niet van. Alleen zijn uit lappen, stroken en rafels samengenaaide vlooienhabijt wordt in Assisi bewaard.



Uit: Het hout
Jeroen Brouwers
Atlas contact