Zulke mensen hebben bestaan

Het was een kamer op de intensive care, zijn grootmoeder lag alleen. Het spierwitte laken liet haar armen en schouders onbedekt. Hij kon nauwelijks zijn blik afhouden van die blote, gerimpelde, wittige, vreselijk oude huid. Haar armen, die aan het infuus lagen waren met banden aan het bed vastgemaakt. Er stak een geribbelde slang in haar keel. Vanonder het laken kwamen draden te voorschijn die met registratieapparatuur verbonden waren. Ze hadden haar nachthemd uitgetrokken, en ze hadden haar niet eens de gelegenheid gegeven haar haar op een knotje te doen zoals ze al jaren lang elke ochtend deed. Met haar lange, loshangende grijze haar was het niet helemaal meer zijn grootmoeder; het was een arm schepsel van vlees, tegelijk heel jong en heel oud, dat nu aan de genade van de geneeskunde was overgeleverd.
Michel pakte haar hand vast; alleen haar hand zou hij helemaal kunnen herkennen. Hij pakte vaak haar hand vast, ook kortgeleden nog toen hij al zeventien was. Haar ogen gingen niet meer open, maar misschien herkende ze toch zijn aanraking. Hij kneep niet heel hard, hield haar hand gewoon in de zijne, zoals hij vroeger had gedaan. Hij hoopte vurig dat ze zijn aanraking zou herkennen.
Die vrouw had een afschuwelijke jeugd gehad, met van af haar zevende het zware boerderijwerk in een omgeving van alcoholistische halve wilden. Haar jeugd was zo kort geweest dat ze er zich nauwelijks wat van herinnerde. Na de dood van haar man had ze in een fabriek gewerkt en ondertussen haar vier kinderen opgevoed; midden in de winter ging ze op de binnenplaats water halen zodat het gezin zich kon wassen. Na haar zestigste, toen ze net met pensioen was, had ze erin toegestemd zich opnieuw te bekommeren om een jong kind - de zoon van haar zoon - . Ook hem had het aan niets ontbroken, niet aan schone kleren, niet aan lekker eten zondagsmiddags en niet aan liefde. Dat had ze allemaal gedaan in haar leven.
Een onderzoek van de mensheid dat een béétje volledig wil zijn, zal noodzakelijkerwijs rekening moeten houden met dat soort verschijnselen. Zulke mensen hebben bestaan, historisch  gesproken. Mensen die hun hele leven werkten, hard werkten, louter uit toewijding en liefde. Mensen die vol toewijding en liefde leterlijk hun leven aan anderen gaven en die helemaal niet het gevoel hadden dat ze zich opofferden. Mensen die zich in feite geen andere levenswijze konden voorstellen dan vol toewijding en liefde hun leven aan anderen te geven.
In de praktijk waren die mensen over het algemeen vrouwen.
Michel bleef ongeveer een kwartier in de kamer, met de hand van zijn grootmoeder in de zijne. Toen kwam een co-assistent hem waarschuwen dat zijn aanwezigheid mogelijk weldra ongewenst zou zijn. Er kon misschien nog iets worden gedaan - geen operatie, nee, dat was onmogelijk, maar misschien nog iets, er was kortom nog niets verloren.

uit: Elementaire deeltjes
Michel Houellebecq
Arbeiderspers Amsterdam Antwerpen

Zeg aan de kinderen dat wij niet deugen

Zeg aan de kinderen dat wij niet deugen
Zeg dat wij kinderen maken 's nachts
Om ze 's morgens zachtmoedig te kraken, zeg
Aan de zoon als hij dwarsligt aan tafel en zingt
Om met liedjes zijn honger te stillen, zeg

Dat wij de muziek uit zijn mond zullen nemen

Dat wij hem klein zullen krijgen met melk
En slaag, met zuurverdiend brood en examens
Zeg dat zijn dorst de manieren moet leren
Van ons, een dwergvolk van vaders en moeders.
Wij hebben geen noten op onze zang.


Leonard Nolens
Uit: Zeg aan de kinderen

Hoog spel met de dood.

De dood in je leven halen, over hem nadenken, hem vrezen of hoog spel met hem spelen, het is allemaal een keuze. Je kunt je er een voorstelling van maken of niet. Je kunt hem een gezicht geven of alleen een contour, schimmen of schaduwen zijn ook populair, vooral als ze lang en ver worden vooruitgeworpen. Zo'n beeld kan een mens zich er al vroeg van maken, of laat, of helemaal nooit.

In sommigen komt de gedachte aan de dood een leven lang niet op, zoals ze ook nooit denken aan de boer die de tarwe oogst waarmee hun brood gebakken wordt. Hun leven valt volledig samen met henzelf en hun ervaringen. Wat daarbuiten is, al komt het elke dag wat nader, ze willen of ze kunnen het zich niet voorstellen. Als ze hun einde krijgen aangekondigd herkennen ze het niet en maken dat grote moment niet bewust mee, zoals ze ook hun eerste, hun geboorte, hebben gemist.

Uit: De man van je leven

Arthur Japin

Arbeiderspers. Utrecht 

Vuile was

" Overspel bestaat voor 99 procent uit wachten," zegt ze. " Honger hebben en toch niet even naar de nachtwinkel durven rennen omdat hij misschien in de tussentijd kan aanbellen. En omdat jij klaar moet zitten, lekker ruikend, beter gekapt, ondergoed net iets frisser, net iets vrolijker zitten wezen dan die ander."

" En oudejaarsavond," ging ze verder, " ook al heeft hij gezegd dat het hem niet zou lukken, zit je te wachten of hij niet toch, tussen het hoofdgerecht en het dessert, even kan wegglippen voor een geheim, gehaast, gefluisterd telefoontje. Hij had gezegd van niet, maar zou hij misschien niet toch? God weet hoe vaak ik dat gedacht heb: hij zit nu bij háár, maar zou hij op dit moment toch niet even aan mij denken? Ik heb mezelf heel lang kunnen wijsmaken dat het eigenlijk ook best prettig was, omdat ik mijn vrijheid hield. Totdat hij voor zijn gezin koos. Uiteindelijk kiezen ze allemaal voor hun gezin. En dan ben je woedend en eerst verwens je hem, maar dat is niet terecht. Het is niet alleen die man zijn schuld, het is evengoed je eigen schuld. Want dat was precies wat jou zo in hem aantrok! Dat hij dat geluk al ergens had gevonden. Dat hij niet helemaal van jou afhankelijk hoefde te zijn. Dat hij vastzat en dat jij vrij was. Nou, tel uit je winst!"

" Eindelijk ontmoet je je andere helft en dan blijkt hij al op een andere te passen."

" Daarna kun je kiezen tussen je eigen ongeluk en dat van iemand anders."

" Dat is de allerzwaarste keuze die een mens kan maken."

" Maîtresse zijn is een fulltimebaan, vergis je niet, je bent constant bezig je verdriet een weekje voor je uit te schuiven. Aan de andere kant, het bespaart je een heleboel strijkwerk. Strijken dat doet zij."

" Sokken stoppen."

" Knopen aannaaien.."

" Onderbroeken wassen."

" Wil je geloven... Wil je wel van mij geloven dat een mens zelfs dáárop jaloers kan worden?"  Ze moest er zelf om lachen. " Ja, uiteindelijk ben je zover heen: waarom zij wel, denk je, en ik niet! Het is echt waar, dat heb ik gedacht: ik heb ook recht op zijn vuile was!"

Uit: De man van je leven

Arthur Japin

Arbeiderspers Utrecht

, 

Hartverscheurende eenzaamheid

"Je kunt ook stellen dat je mensen een kans moet gunnen te ontdekken wie je werkelijk bent," zegt Lea. " Zodat ze zelf kunnen beslissen of ze bij je blijven of niet."
Hij kijkt haar aan. Een studente heeft wel eens tegen hem gezegd: " Ik zou u graag beter willen leren kennen." Het was geen flirt, het was, als het al iets was, eenzaamheid geweest, vermoedde hij. Diepe, hartverscheurende eenzaamheid, die hem veel tijd zou kosten, en wat hij ook deed, minder eenzaam zou hij haar toch niet maken. Hij had geglimlacht. Meer niet. Hij had vriendelijk geglimlacht. Zijn ijdelheid was gestreeld, maar hij had besloten het erbij te laten. Zijn boeken en papieren had hij in een plastic tas gedaan - van leren en linnen tassen moet hij niets hebben - en toen had hij gemompeld: "Tot volgende week".



Uit: Huid en haar
Arnon Grünberg
Nijgh en Van Ditmar

Dagdroom

Ze staat in de keuken. Als hoofdgerecht heeft ze penne met zelfgemaakte pesto in gedachten, als voorgerecht een salade met tonijn en als nagerecht het pièce de résistance: zelfgemaakt kokosijs.
Lea heeft een eenvoudige zwarte jurk aangetrokken die haar goed staat en die toch niet te uitdagend is.
De kinderen spelen in de woonkamer en terwijl ze alles klaarzet om de pasta te kunnen koken - de pesto had ze al gemaakt - overvalt haar een allesoverweldigende melancholie.
Ze had in de keuken naar de stemmen van haar kinderen 
geluisterd en even had ze zich verloren in die oude dagdroom, 
dat ze met haar kinderen ging wandelen in het park, dat ze de 
zwanen gingen voeren, dat de kinderen langzaam de vijver in liepen tot ze niet meer zichtbaar waren en dat zij met de kinderwagen en het zakje oud brood terug naar huis zou lopen en verder zou gaan met haar werk tot haar man zou thuiskomen, tot hij zou vragen: " Waar zijn de kinderen eigenlijk?" En zij zou opkijken van haar boek en zeggen: "Zijn ze er niet dan?"



Uit: Huid en haar
Arnon Grünberg
Nijgh en Van Ditmar

Ongelukkig

Lea heeft dik, bruin haar. Af en toe verwijdert ze een grijs haartje met een nagelschaar. Verder is ze tenger en ze kijkt ongelukkig. Mensen zeggen vaak dat ze ongelukkig kijkt, terwijl ze zich van geen kwaad bewust is. Er zijn ook mensen die zeggen dat ze een genie is. Misschien behoren geniën ongelukkig te kijken.
Toch zou ze anders willen overkomen. In ieder geval niet zó dat als mensen haar zien ze denken: wat kijkt die vrouw somber. Sinds kort slikt ze tabletten tegen somberheid. Er zijn middagen dat ze aan het werk is, dat ze opstaat om koffie te zetten en dat ze denkt: ik kijk niet alleen ongelukkig, ik ben het.


Uit: Huid en haar
Arnon Grünberg